Габдулла Тукай шигырьләре

1. Бәхре сани
   
   Мондыйн соңра Фатыймапай ирсез калды,
   Ашсыз-сусыз һәм дә йортсыз-җирсез калды;
   Инде карыйк, нишләр икән, чирсез калды,
   Калган гомре ничек үтәр, карыйк имди.
   
   Инде иркен чыгып йөри урамлара,
   Барып ята яфрак асты урманлара,
   Исеме керде хикәячек, романлара,
   Үткән хәлен көйләп-көйләп язам имди.
   
   Эш үткән шул, бик күрәсе килә ирен,
   Балаларын, гомер иткән йортын-җирен;
   Белде инде карт шәйтанга булу килен, —
   Бигрәк тә начар эш икәнен сизде имди.
   
   Ялгыз йөри бакчаларда, урманнарда,
   Очырыйлар салкын яңгыр-бураннар да;
   Гомер итә, бүре кеби, урманнарда, —
   Урман — еем, урыс — ирем, диер имди.
   
   Бу көнгәчә булган хәлне монда яздым,
   Яза-яза артык язып китә яздым;
   И Фатыйма, кызганамын — нигә аздың?
   Азмаганны һичбер каләм язмас имди.
   
   Тагы ниләр күрсең, шуларны язарым,
   Язу язмактан ма гадә юк базарым;
   һич әксүксез, язарым дигәч язарым, —
   Башланган эш ташланмаса кирәк имди.
2. Үз-үземә
   
   Телим булырга мин инсане гали,
   Тели күңлем тәгали биттәвали.
   
   Күңел берлән сөям бәхтен татарның,
   Күрергә җанлылык вактын татарның.
   
   Татар бәхте өчен мин җан атармын:
   Татар бит мин, үзем дә чын татармын.
   
   Хисапсыз күп минем милләткә вәгъдәм,
   Кырылмасмы вавы*, валлаһе әгъләм?
   
   Кырылмасмы вавы — сүз уйнату: «вәгъдәм» дигән сүзнең баштагы
   «в»сы кырылса, «юк» дигән мәгънәдәге «әгъдәм» сүзе килеп чыга. «Вәгъдә
   күп булса да, бар да бушка, юкка булмасмы?» дигән мәгънәдә.
3. Шагырьгә
   
   (Михаил Юрьевич Лермонтов хәзрәтләренең,
   бер нәсыйхәте)
   
   Ничек диләр? Сине «шагыйрь» диләрме?
   Шигырь язмак белән шагыйль диләрме?
   
   Сәмави сүз! Халык аңлар микән соң?
   Аны аңлаучылар анлар микән соң?
   
   Итәм тәнбиһ: кызыкма бу исемгә,
   Бу тәнбиһне төшер һәрдәм исеңгә:
   
   Гомердә син бу ат берлән аталма,
   Торып җирдән, сәмалардан ат алма.
   
   Сине күрсәтмәсен һичкем дә, дип: «Бу
   Менә шагыйрь, мөхәррир бу, әдип бу».—
   
   Явар өстеңгә бөһтаннар, хәсәдләр,
   Корылыр юлыңа һәртөрле сәдләр.